Muziek ontspant, vermaakt en maakt blij. Dat muziek een positieve uitwerking heeft op onze hersenen is bekend, maar helpt muziek ook als medicijn? De foundation Muziek als Medicijn denkt van wel en verzamelde wetenschappelijk bewijs. Hoe zit dat?
Onder leiding van professor Hans Jeekel, hoogleraar chirurgie én pianist, onderzocht de onderzoeksgroep Muziek als Medicijn het effect van muziek rond de operatie. En wat blijkt? Patiënten die vóór, tijdens en na een operatie een koptelefoon met muziek op krijgen, hebben minder verslavende pijnmedicatie nodig dan mensen die dezelfde operatie krijgen zonder muziek.
Verslaafd
Verslaving aan pijnmedicatie is een groot maatschappelijk probleem. In Nederland gebruikten in 2018 zo’n 1,3 miljoen mensen verslavende pijnmedicatie. Uit de praktijk blijkt dat bijna 1 op de 10 mensen chronisch gebruiker wordt. “Muziek kan het gebruik van verslavende pijnmedicatie significant verminderen. Dit betekent dat we het aantal mensen dat chronisch verslaafd raakt aan opioïden kunnen verminderen”, aldus professor Jeekel.
Hoe het werkt
Er zijn verschillende verklaringen voor hoe muziek de angst, pijn en stress rondom een operatie vermindert. Een daarvan is dat muziek invloed heeft op de aanmaak van endorfine en dopamine in ons lichaam. Endorfine speelt een grote rol in ons pijnlevel. ‘Endo’ betekent letterlijk binnen en ‘fine’ komt van ‘morfine’. Endorfine werkt dus eigenlijk als een natuurlijke morfine. En dopamine wordt ook wel het gelukshormoon genoemd. Het speelt een grote rol bij het ervaren van geluk. Maar er is meer, zo vertelt professor Jeekel in PlusMagazine. “Muziek bereikt een heleboel verschillende delen van onze hersenen. Het komt zelfs tot in onze zogenoemde oerhersenen en ons herinneringencentrum. Vandaar dat mensen die aan dementie lijden zich soms nog wel bepaalde liedjes herinneren. Bovendien gaat muziek via de langste hersenzenuw helemaal langs uw hals, naar uw longen, uw hart en uw buik. Het kan uw hartslag en bloeddruk verlagen. Het is dus rechtstreeks van invloed op uw lichaamsfuncties.”
Muziekkeuze
De opzwepende beats van ‘Wake me up’ van DJ Avicii, de meezinger ‘Zij gelooft in mij’ van André Hazes of de rustgevende ‘De vier jaargetijden’ van Vivaldi. Hebben alle muzieksoorten een positief effect? Het blijkt dat een muzieklijst die past bij de leeftijd van de patiënt het beste werkt. Andere voorwaarde voor succes is dat de muziek relatief rustig moet zijn. Het tempo, oftewel het aantal slagen per minuut, zou idealiter rond de 60 tot 80 moeten liggen en er moeten niet te veel volumewisselingen in zitten. Hardrock of heavy metal zijn dus niet een goede keuze, maar klassieke muziek lijkt succes verzekerd.
Binnenkort onder het mes en wilt u er muziek bij?
Muziek bij de operatie is geen recht en ook (nog) geen officiële behandeling. Maar met vriendelijk vragen komt u vast een heel eind. Een paar tips om rekening mee te houden:
- Het kan in principe bij alle soorten operaties, maar overleg altijd met zowel de chirurg als de anesthesist.
- Zijn ze nog niet bekend met het fenomeen? Verwijs dan naar de foundation Muziek als Medicijn (MAM).
- Neem een eigen telefoon, tablet, mp3- of mp4-speler mee die voldoende opgeladen is en een uitgebreide lijst bevat met favoriete nummers. Vergeet ook uw koptelefoon of oortjes niet. U kunt natuurlijk ook vragen of er apparatuur aanwezig is.
- Zet de muziek voordat u de operatiekamer ingaat op herhalen, zeker als het een lange operatie betreft.
