Er zijn bepaalde gebieden op de wereld waar mensen gemiddeld veel ouder worden en lang gezond blijven: de blauwe zones. Fit oud worden gaat er hand in hand met eigenlijk heel gewone leefregels en gezond verstand, zegt spreker en gepensioneerd huisarts Betty Meyboom-de Jong. Waarom zijn wij er in Nederland dan toch zo ver van weg geraakt? En is dit om te draaien? Meer in 5 vragen en antwoorden.
Even opfrissen, wat zijn de blauwe zones ook alweer?
“Het zijn gebieden in de wereld waar mensen niet alleen een stuk ouder worden, maar vooral ook tot op hoge leeftijd heel gezond en gelukkig blijven. De bevolking haalt er gemiddeld de 95 jaar zonder gezondheidsproblemen. Onderzoeker Dan Buettner deed onderzoek naar deze gebieden en vond negen overlappende kenmerken (zie kader), waarover hij een prachtige TedTalk geeft. Die kenmerken zijn vervolgens vertaald in negen praktische leefregels voor wie vitaal en gelukkig oud wil worden.”
Wat concludeert u uit deze kenmerken?
“Vooral dat het eigenlijk hele gewone, praktische dingen zijn. Neem gezond eten, bewegen, onder de mensen zijn en goed slapen; stuk voor stuk onderdelen van het dagelijks leven die heel normaal zouden moeten zijn en die we met een beetje gezond verstand ook zelf kunnen bedenken.”
Toch is onze leefstijl niet altijd zo gezond. Hoe komt dat?
“Omdat veel van deze gezonde basisdingen wat betreft leefstijl in de loop van de tijd verloren zijn gegaan. Zo’n honderd jaar geleden was gezonde leefstijl ook in Nederland meer in het dagelijks leven geïntegreerd. Maar als gevolg van onze welvaart en een maatschappij die gefocust is op alsmaar meer en sneller, zijn we gaandeweg steeds ongezondere keuzes gaan maken. Even de auto pakken of een kant-en-klare maaltijd halen, is nu eenmaal wel zo snel en gemakkelijk. En we kunnen het ons veroorloven. Zo’n collectieve leefstijlverandering gaat natuurlijk heel geleidelijk, waardoor we het zelf nauwelijks doorhebben. Maar intussen is het moeilijk om nog een echt gezond product te vinden in de supermarkt en voelt een half uur beweging per dag al als een opgave.”
Is dat om te draaien?
“Dat geloof ik wel. Het leven is niet maakbaar, maar we kunnen ons gedrag wel aanpassen om te zorgen dat we minder risico lopen op gezondheidsproblemen. Dat lukt alleen als er op drie niveaus aan gewerkt wordt; de nationale overheid met landelijke beleid, de gemeentelijke overheid met programma’s in steden en wijken en ieder individu door zelf verantwoordelijkheid te nemen voor de eigen leefstijl. De blauwe zones bevinden zich in plattelandsgebieden die niet te vergelijken zijn met onze dichtbevolkte omgeving, maar ik geloof dat we zeker een ommekeer kunnen maken in de goede richting. Die ommekeer is zelfs al ingezet, want gezond leven en ouder worden staat wel degelijk op de agenda. Er wordt veel geschreven en gesproken over leefstijl. We zetten eerste stappen richting bijvoorbeeld een suikertax, steeds meer steden willen zich op de kaart zetten als ‘age-friendly cities’, school- en bedrijfskantines gaan over op gezonder aanbod. Dat vind ik hoopvolle ontwikkelingen.”
Wat kunnen we zelf doen?
“Ons houden aan de leefregels van de blauwe zones. Wat ik daar zelf bijvoorbeeld uit heb gehaald, is te stoppen met eten als ik tachtig procent vol zit. Ik voel me daardoor veel lekkerder. En actief blijven vind ik een hele belangrijke; ik raad ouderen aan vooral zingevende activiteiten te blijven oppakken. Ik ben absoluut tegen het Zwitserleven-gevoel; daar word je niet gezond oud van. Het is belangrijk een doel te hebben. Dat kan door na je pensionering kalmpjes aan door te werken of vrijwilligers werk te doen. Zelf heb ik op mijn tachtigste nog een boek geschreven en dat gaf veel zin aan mijn dagen. Maar het kunnen natuurlijk ook kleinere dingen zijn, zoals het opknappen van de tuin. Kenmerk van de blauwe zones is ook dat mensen er deel uitmaken van een hechte gemeenschap van vrienden en familie. Ik zie in mijn netwerk dat we als ouderen gauw ‘allenig’ worden, doordat we niet meer werken en mensen om ons heen wegvallen. Ik wil niet uitsluitend afhankelijk worden van mijn kinderen. Daarom zit ik zelf heel bewust bij een golfclub, lunchclub, wandelclub én boekenclub. Zo blijf ik actief, onder de mensen en geef ik tegelijk doel aan mijn dagen.”
Betty Meyboom
Blauwe zones:
9 kenmerken die zorgen voor een langer, gezonder en gelukkiger leven
- Elke dag op een natuurlijke manier in beweging zijn (denk aan tuinieren).
- Een doel hebben waarvoor u iedere dag uw bed uit wilt komen (scheelt zeven jaar levensverwachting).
- De pauzeknop dagelijks indrukken (dagelijkse routines om die stress af te schudden).
- Stoppen met eten als uw maag 80 procent vol is (80%-regel)
- Gezonde en vooral plantaardige voeding eten (planten en bonen zijn de hoeksteen van de meeste honderdjarige diëten, weinig vlees).
- Dagelijks, met mate, alcohol drinken (1-2 glazen wijn in gezelschap).
- Geloven, het maakt niet uit in welk geloof (regelmatig bijwonen van geloofsdiensten voegt 4 tot 14 jaar aan de levensverwachting toe).
- Familie en geliefden op de eerste plaats zetten.
- U in de juiste omgeving bevinden (sociaal gunstige groepen die gezond gedrag bevorderen: roken, overgewicht, eenzaamheid maar ook geluk zijn besmettelijk).
