Bij diabetes kan het lichaam de bloedsuiker niet (meer) zelf regelen. Dat kan schade veroorzaken in het hele lichaam. Veel mensen met diabetes krijgen binnen tien jaar na hun diagnose al diverse complicaties. Ze hangen vaak met elkaar samen. Wat zijn de meest voorkomende? En hoe herkent u ze?
Complicaties treden op wanneer de bloedsuikerspiegel een lange periode, of vaak, te hoog is. Ook een te hoge bloeddruk en afwijkende vetten in het bloed (zoals cholesterol) spelen mee. De complicaties hebben bijna allemaal te maken met schade aan de grote- en kleine bloedvaten en het zenuwstelsel. We zetten de belangrijkste complicaties op een rij:
Ogen – Heel bekend zijn problemen met de ogen bij diabetes, oftewel: diabetische retinopathie. De kleine bloedvaatjes in de ogen raken beschadigd en hierdoor
ontstaan bloedinkjes en littekenweefsel, wat op den duur leidt tot slechtziendheid. Zonder behandeling kan iemand zelfs blind worden. U herkent mogelijke oogproblemen aan: niet scherp zien, dubbelzien, troebele blik, oogontstekingen en pijn aan de ogen. Maar u merkt beginnende oogschade niet altijd meteen zelf, dus laat uw ogen minstens om de twee jaar controleren door een optometrist of oogarts.
Voeten – Ook problemen met voeten komen veel voor, als gevolg van zenuwschade,verminderde doorbloeding en slechtere wondgenezing. Door verminderd gevoel in de voeten blijven wondjes onopgemerkt, wondjes kunnen geïnfecteerd raken en uitgroeien tot zweren. In het ergste geval leidt dit tot amputatie van een teen of voet. Soms ontstaan ook breukjes in de botten van de voet. Door het verminderde gevoel blijven mensen de voet belasten, waardoor deze flink kan vervormen en ontsteken. Goed passende schoenen, recht en niet te kort afgeknipte nagels en regelmatige inspectie van de voeten (door jezelf of iemand anders) zijn verstandig.
Neuropathie – In het hele lichaam kunnen zenuwen op den duur schade oplopen door diabetes. Dat heet neuropathie. Van sommige zenuwen merkt iemand dat direct,
door tintelingen, pijn of juist een doof gevoel. Van andere zenuwen is het minder goed te merken. Het zenuwstelsel regelt de bloeddruk en het pompen van ons hart. Op al die gebieden kunnen er problemen komen door neuropathie.
Hart- en bloedvaten – Veel risicofactoren voor diabetes type 2 zijn ook risicofactoren voor hart- en vaatproblemen. Denk aan roken, ongezonde voeding en weinig
bewegen. Daardoor hebben mensen vaak niet alleen diabetes type 2 maar ook problemen met hart- en bloedvaten. Een bekende klacht zijn de zogeheten ‘etalagebenen’: pijn in de benen bij het lopen, die weer zakt als je stilstaat.
Maag – Ongeveer 1 op de 5 van de mensen met diabetes heeft last van maag- en darmklachten, zoals een lang vol gevoel, verstopping, een opgeblazen gevoel en
misselijkheid, of juist diarree. Als de zenuwen in de maag zijn beschadigd door diabetes, stuurt de maag het eten te langzaam door naar de darmen. Een dieet met minder vezels verhelpt vaak al veel klachten.
Nieren – Ook achteruitgang van de nieren, oftewel nefropathie, is een complicatie. Doordat kleine bloedvaatjes van de nier beschadigd raken en er een soort
littekenweefsel in de nieren groeit, doen ze hun filterende werking niet meer goed. Ook een hoge bloeddruk speelt mee bij het ontstaan van nierproblemen. Nierschade kan worden ontdekt door bloedonderzoek, of door het aantonen van sporen van eiwitverlies in de urine.
Dementie – Diabetes kan ook wat doen met de hersenen. Mensen met diabetes hebben bijvoorbeeld een grotere kans op dementie. Ook hebben zij vaker dan
gemiddeld lichte problemen met het denkvermogen (cognitieve achteruitgang). Soms merken mensen dat zelf nauwelijks, maar hebben ze bijvoorbeeld meer moeite dan eerst met twee dingen tegelijk doen, dingen leren en onthouden.
Vermoeidheid – Vermoeidheid bij diabetes kan komen doordat de cellen van het lichaam niet genoeg energie krijgen. Er is wel bloedsuiker, vaak te veel zelfs, maar
het lichaam kan dat niet gebruiken als energie. Vermoeidheid komt vooral voor wanneer diabetes nog niet wordt behandeld. Maar ook daarna kan vermoeidheid lang aanhouden.
Seksuele problemen – Een meerderheid van de mannen met diabetes heeft moeite met het krijgen of houden van een erectie. Dit kan te maken hebben met schade aan
de bloedvaten en zenuwen. Ook vrouwen met diabetes kunnen problemen hebben met seks, zoals minder zin in vrijen, pijn bij het vrijen, verminderde opwinding en moeilijker vochtig worden. Dit ligt deels aan minder gevoelige zenuwen, maar ook aan een sterk wisselende bloedsuikerspiegel en vaak voorkomende schimmelinfecties.
Gewrichten – Gewrichten als handen, voeten en schouders kunnen stijf, pijnlijk of gezwollen zijn. Dat komt doordat het bindweefsel op den duur wordt aangetast. Ook hebben mensen met diabetes een grotere kans op een zogeheten ‘frozen shoulder’. Dit begint meestal met het slecht kunnen bewegen van de vingers, maar zorgt vaak ook voor last van de pols, elleboog en rug.
Mond en tanden – Bij hoge bloedsuikers zit er meer suiker (glucose) in het speeksel. Dat zorgt voor meer groei van bacteriën in de mond, wat leidt tot extra tandplak. Het tandvlees kan hierdoor geïrriteerd en ontstoken raken. Het wordt slap, gezwollen en bloedt snel. De ontsteking kan zich uitbreiden naar het kaakbot en in het ergste geval gaan tanden los zitten.
Bij type 1 en 2
Complicaties zijn een groot risico voor mensen met zowel diabetes type 1 als 2. Mensen met diabetes type 2 kunnen zelfs al complicaties krijgen voordat ze de diagnose diabetes hebben. Want diabetes type 2 kunt u al een tijdje hebben zonder dat het opvalt. Mensen leven dan al langere tijd met hoge bloedsuikers, zonder dat er behandeling is ingezet.
Beginnende complicaties zijn niet zelden de aanleiding voor de diagnose diabetes. Herkent u één van bovenstaande klachten? Trek dan aan de bel bij de huisarts!
Voorkomen
Gelukkig kunnen mensen met diabetes zelf veel doen om de kans op complicaties te verkleinen. En mensen die geen diabetes hebben, doen er goed aan om met een gezonde leefstijl te voorkomen dat zij de ziekte krijgen. Gezond eten, genoeg bewegen, niet roken, voldoende ontspannen: het draagt allemaal bij.
Lees meer over de vijf pijlers van een gezonde leefstijl.
